Wiele razy jadąc na wyspy, na których byłam, przejeżdżałam koło miasta Split. Nigdy do niego nie wjeżdżałam, spiesząc się na wakacje. Czasami tak się zdarza że wiele razy omijamy piękne miejsca, nie mając pojęcia że leżą tak blisko. Tak właśnie było w tym wypadku, do zeszłego roku. Otóż właśnie w zeszłym roku dowiedziałam się o istnieniu twierdzy Klis, jednej z cennych perełek Chorwacji. Postanowiłam ją zwiedzić, co było bardzo dobrym pomysłem. Zrobiłam to w drodze powrotnej do Polski. Zboczenie z drogi warte było widoków jakie, z najwyższego punktu twierdzy Klis, rozpościerał się na Split. Taki nie duży wysiłek zaowocował nie zapomnianymi wrażeniami jakie dało mi oglądanie twierdzy Klis. Zachęcam wszystkich do obejrzenia tego miejsca ponieważ jest naprawdę bardzo niezwykłe i warte tego zachodu a leży przecież po drodze.
Twierdza Klis, uznawana jest za jeden z cenniejszych zabytków Chorwacji.
Jest kontynentalną, średniowieczną bramą znajdująca się pomiędzy masywami Kozjak i Mosor.
Twierdza Klis ma 204 metry długości i 53 metry szerokości, w najwęższym jej miejscu.
Istniała już od czasów imperium rzymskiego, strzegąc przełęczy łączącej wybrzeże Adriatyku z wnętrzem kontynentu. Pierwotnie twierdza nosiła grecką nazwę „Kleisa”, co znaczy klucz. Stąd do dziś w Chorwacji, Klis często określa się mianem „klucza Dalmacji”. W późniejszym okresie nazwą objęto okoliczną wieś i gminę.
Widok na Basztę Oprah
Boczna baszta, trzecie wejście
Widok na Split
Widok na pierwsze wejście
W przeszłości, ze względu na jej znaczenie strategiczne, pełniła obronną rolę . Obszar ten zamieszkiwało plemię Ilyrów – Dalmaci, już od II wieku p.n.e. Pierwsze wiadomości o twierdzy Klis, pochodzą z połowy X wieku. Dotyczą zajęcia twierdzy rzymskiej Kleisa przez Awarów i Słowian. Przyśpieszyło to zajęcie miasta Salony, w pierwszej połowie VII wieku, kiedy to Chorwaci zaczęli zasiedlać te obszary.
Dwa stulecia później Klis była już posiadłością władców i jednym z centrów państwa chorwackiego.
Widok na basztę Oprah
Widok na Split
Wewnętrzna droga
Widok na kościół Św. Gwidona
HISTORIA TWIERDZY KLIS
W dokumencie księcia Trpimira z 852 roku, Klis wspomina się jako jego posiadłość – dwór. Staje się i siedzibą starochorwackiej Primorskiej czy też Kliskiej „Żupanji” (województwa) (Parathalassia).
- Pod koniec XI wieku, po skończeniu się chorwackiej dynastii, Klis zaczął należeć do królów chorwacko – węgierskich.
- W 1242 roku, podczas obsady tatarskiej, król Bela IV, przez krótki czas, chroni tu swoją rodzinę.
- Pod koniec XIII wieku, na Klisie panowała najmocniejsza książęca rodzina chorwacka – książąt bribirskich Śubićów,
- Od 1335 roku, miasto znowu znajduje się pod ochroną króla i administracją jego kasztelanów.
- Na początku XVI wieku rozpoczyna się najbardziej burzliwy okres w historii Klisu.Dzieje się tak podczas największego natarcia Turków na tereny chorwackie. Wtedy to najważniejszą rolę w jego obronie odegrał kapitan i książę miasta Klis, Peter Krużić. To właśnie on wraz ze swoimi „uskocima”, odpierał napady i oblężenia wykonywane przez Turków. Trwało to prawie przez dwa i pół dziesięciolecia.
- Po śmierci Petera Krużića, 12 marca 1537 roku, Klis wpadł w ręce Turków. Wynikiem tego stracono najmocniejszą chorwacką twierdzę w Dalmacji, a rzeka Jadro przez 111 lat stała się granicą między tureckim Klisem (Kliski sandzak) i weneckim Splitem. Było wiele prób uwolnienia Klisu.
- W kwietniu 1596 roku, Chorwatom pod dowództwem splitskich książąt Ivana Albertija i Nikoli Cindra, udało się twierdzę zająć. Radość z tego faktu trwała jednak krótko. Już pod koniec maja Turcy ją ponownie odbili, zwyciężając generała Jurija Lenkovica, który przeszedł z pomocą obrońcą.
Armata
Twierdza Klis
Widok na drogę dojazdową
- Dopiero 31 marca 1648 roku, po krwawych walkach trwających dziesięć dni, wojsko weneckie pod dowództwem generała Leonarda Fascola, uwolniło Klis z rąk Turków. Stało się to, przy licznym udziale lokalnej ludności. Był to największy sukces podczas Wojny Kandyjskiej.
Wenecjanie urządzają obszar Klisu jako oddzielny obszar wojskowo – administracyjny, którym zarządza prowidur z siedzibą w Klisie. Twierdzę Klis kompletnie odnowiono i poszerzono. - Pod flagą Republiki Wenecji pozostaje aż do 1797 roku, kiedy to przejmują ją Austriacy.
- Od 1805 roku do 1813roku, przez ten krótki okres czasu, zarządzają nią Francuzi. Okres drugiego zarządu austriackiego trwa aż do końca Pierwszej Wojny Światowej.
- W 1918 roku wraz z rozpadem Monarchii Austrowęgierskiej, Klis, razem z pozostałą Chorwacją, dzieli los wszystkich ziem chorwackich w granicach Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, a później Jugosławii.
- Podczas II Wojny Świtowej, od kwietnia 1941 roku do października 1944 roku, twierdza Klis po raz ostatni służy do celów wojennych. Służyła głównie włoskim i niemieckim wojskom okupacyjnym.
- Wreszcie w 1990 roku, zaczyna powiewać na niej flaga niepodległego państwa Republiki Chorwacji.
Na podstawie tekstu Waltera Firića